اختلالات غدد بزاقی
غدد بزاقی شامل سه غده اصلی و تعداد زیادی غده غیر اصلی می‌باشند. این غده ها در کنار مهمترین مسئولیت آنها که همان ترشح بزاق است، وظایف دیگری نظیر بلعیدن راحت‌تر، چشیدن غذاها و حفظ سلامتی دهان و دندان را انجام می‌دهند. غدد بزاقی کوچک هستند و در اطراف پوشش داخلی دهان، لب ها و گونه ها قرار دارند. تعدادی از بیماری ها می توانند غدد بزاقی شما را تحت تأثیر قرار دهند.از جمله بیماری های دهانی می‌توان به اختلالات مربوط به غدد بزاقی اشاره نمود.در این مطلب از سایت مرکز رادیولوژی سرو سونوگرافی پستان اصفهان با ما همراه باشید تا درباره الاستوگرافی غدد بزاقی اطلاعاتی خدمت شما ارائه کنیم.
اختلالات غدد بزاقی ممکن است به دلیل عفونت، التهاب، انسداد یا تومور رخ دهند، حتی احتمال دارد با علائم حاد، مزمن یا عود کننده ظاهر شوند. معمولاً یک شرح حال دقیق و معاینه درست بیمار سرنخ های اولیه را در مورد تشخیص علل بیماری مشخص می کند و سونوگرافی معمولاً اولین گزینه برای تشخیص آنها است. الاستوگرافی به عنوان یک روش جدید برای ارزیابی مشخصات سفتی الاستیسیتی بافت ها و انواع متفاوت ضایعات غدد بزاقی مفید است. همچنین الاستوگرافی غدد بزاقی اطلاعاتی در مورد سفتی و تغییرات غیر طبیعی فیبروسیستیک این غدد می دهد.
بیماری های غدد بزاقی
بیماری های غدد بزاقی انوا و علت های مختلفی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم.
عفونت
برخی از انواع عفونت ها از طریق ویروس ها و باکتری ها به وجود می آیند. بزرگسالان و نوزادان بیشتر به این نوع بیماری مبتلا می شوند.
انسداد غدد بزاقی
سه جفت غدد بزاقی وجود دارند که پاروتید نامیده می شوند. این غدد مسئول تولید بزاق دهان هستند. انسداد غدد بزاقی یکی از متداول ترین دلایل بیماری های غدد بزاقی است. انسداد غدد بزاقی می تواند بسیار دردناک باشد.
سندرم شوگرن
این بیماری جزء بیماری های شایع غدد بزاقی است. زمانی که گلبول های سفید به سلول های سالم غددی که مایعات ترشح می کنند، عرق ترشح می کنند و یا غدد چربی حمله می کنند. این بیماری بیشتر زنان مبتلا به بیماری های خودایمنی و لوپوس را درگیر می کند.
ویروس ها
ویروس ها می توانند غدد بزاقی را درگیر کنند. از جمله ویروس‌های مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ویروس آنفولانزا
- مامپس
- اکوویروس
تومورهای سرطانی و غیر سرطانی غدد بزاقی
تومورهای سرطانی و غیر سرطانی در غدد بزاقی هم شروع به رشد می کنند. این تومور ها نادر هستند و بیشتر در سنین 50 تا 60 سالگی دیده می شوند. تومورهای غیر سرطانی که غدد پاروتید را درگیر می کنند با نام های مختلفی شناخته می شوند. آدنوم های خوش خیم هم می توانند در غدد سابمندیبولار رشد کنند؛ ولی این مورد بسیار نادر است.
نشانه های بیماری های غدد بزاقی
از علائم بیماری های غدد بزاقی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توده های دردناک در زیر زبان
- دردی که با غذا خوردن افزایش می یابد.
- توده در گونه و در زیر چانه
- ترشحاتی که در داخل دهان ریخته می شود.
- ترشح شدید و بودار
- تب
کیست هایی که در غدد بزاقی شروع به رشد می کنند می توانند باعث موارد زیر شوند:
- مخاط زرد که با ترکیدن کیست از توده خارج می شود.
- اختلال در خوردن
- اختلال در صحبت کردن
- اختلال در بلعیدن
عفونت های ویروسی در غدد بزاقی مانند مامپ ها می توانند باعث علائم زیر شوند:
- تب
- درد های ماهیچه ای
- درد مفصل
- تورم در دو طرف صورت
- سر درد
مزایای الاستوگرافی
- تکنیک‌های تصویربرداری غیرتهاجمی هستند که در معرض تابش یونیزان نیستند.
- تشخیص سریع بیماری
- تفکیک توده‌های سخت و نـرم در طـول انجـام عمـل بافت‌برداری
- تصویربرداری داخل وریدی
- تصویر کردن ساختار پلاک شـریانی
- بررسـی تغییرات غیرطبیعی ناشی از ایجاد تومور در زیـر سـطح پوسـت
عملکرد الاستوگرافی غدد بزاقی
تکنیکی که در الاستوگرافی (اسکن الاستو) مطرح می‌شود بر اساس تعیین برخی از خواص مکانیکی در بافت پایه ریزی شده است. در این روش، بافت‌ها و میزان بافت توده بررسی می‌شوند و بدون آنکه نیازی به بیوپسی و نمونه برداری باشد، متوجه وجود توده‌های خوش خیم و یا بدخیم و سرطانی در سینه می‌شوند. دو ویژگی مهمی که در این سونوگرافی تشخیصی در نظر گرفته شده است، اندازه و میزان سفتی در لحظه انجام آن است.
اندازه توده: به دلیل خاصیت دسموپلاستی تومورها، ضایعات سخت با کاهش الاستیسیته (خاصیت کشسانی) و کشش در الاستوگرافی بزرگ‌تر از حالت سونوگرافی نمایان می‌شوند. به این ترتیب پزشک با محاسبه اختلاف بین اندازه تومور در این روش‌ها می‌تواند نسبت بین آنها را محاسبه کند و اگر این نسبت بالای 31/1 باشد، توده بدخیم در نظر گرفته می‌شود.
سختی بافت: میزان و توزیع بافت موجود در توده به عنوان معیاری برای سنجش سختی در نظر گرفته می‌شود. توده‌های بدخیم نسبت به توده‌های خوش خیم سفت‌تر و با تراکم بالاتر هستند.
نحوه انجام الاستوگرافی
در این روش، یک پروب امواج فراصوت (UR) یا فرستنده امواج مغناطیسی (MR) بر روی سطح پوست قرار می گیرد. این وسیله ارتعاشاتی با فرکانس پایین و بدون درد از طریق بدن به اندام مورد نظر می رساند. تصویربرداری UR و MR سرعت حرکت ارتعاشات را در اندام بررسی می کنند. در انتها نیز توسط نقشه ای که توسط تحلیل های کامپیوتری انجام شده است، سختی یا کشش اندام بررسی می شود.
مضرات الاستوگرافی
در صورت رعایت نکات ایمنی به درستی، این روش خطری برای بیماران عادی ندارد. وجود میدان‌های مغناطیسی در این روش به تنهایی مضر نیست؛ اما این میدان‌ها می‌تواند در عملکرد دستگاه‌های پزشکی کاشته شده اختلال ایجاد کنند.
فیبروز سیستمیک کلیوی یک عارضه ناشناخته و نادر است که بر اثر تزریق کنتراست گادولینیوم (حاجب) است. این عارضه معمولاً در بیماران جدی کلیوی اتفاق می‌افتد. البته پزشک باید پیش از تزریق ماده حاجب، عملکرد کلیه را بررسی کند.
در صورت استفاده از ماده حاجب، احتمال بروز واکنش آلرژیک بسیار ناچیز است. چنین واکنش‌هایی معمولاً خفیف بوده و با دارو کنترل می‌شوند.
چه کسانی نباید الاستوگرافی انجام دهند؟
این روش ممکن است برای افرادی که دستگاه فلزی در بدن خود قرار دارند مناسب نباشد. این دستگاه ها شامل ضربان سازها، دریچه های مصنوعی قلب، پمپ های تزریق و ایمپلنت ها می باشد. انواع تاتوهایی که حاوی فلز هستند نیز ممکن است در طول تست مشکلاتی را ایجاد نمایند.
مطالب پیشنهادی:
هتروژن در سونوگرافی