آشنایی با خطرات و عوارض رادیولوژی و رادیوگرافی
کشف اشعه ایکس یکی از مهم ترین دستاوردهای پزشکی بوده که منجر به تشخیص بسیاری از بیماری های بشر گردیده است. اشعه ایکس مانند نور و امواج رادیویی، فرمی از نیروی موجی است. اما برخلاف نور، اشعه ایکس می تواند به داخل بدن نفوذ کرده تصویری از ساختارهای درونی بدن ایجاد کند. که رادیولوژیست ، تصاویر را بر روی فیلم یا مانیتور مشاهده کند. تصاویر رادیولوژی اطلاعات ارزشمندی در رابطه با سلامت شما و ساختارهای آناتومیک بدن شما در اختیار پزشکان و دندانپزشکان قرار می دهد. و آنها را در رسیدن به یک تشخیص دقیق و اجرای طرح درمان مناسب یاری می نماید. در این مطلب از سایت مرکز رادیولوژی سرو سونوگرافی پستان اصفهان قصد داریم خطرات و عوارض رادیولوژی و رادیوگرافی را مورد بررسی قرار دهیم.
با وجود فواید اشعه، باید نسبت به خطرات اشعه نیز آگاه بود. و از قرارگیری بیش از حد در برابر این پرتو و عوارض اشعه ایکس خودداری نمود. تشعشع بیش از حد مجاز می تواند سلول ها را نابود کند. و در ساختار DNA انسان، تغییرات ایجاد کند.
افراد در معرض عوارض اشعه رادیولوژی
کودکان :
قرار گیری مختصر در معرض تابش یون‌ساز برای بزرگسالان زیاد نگران کننده نیست؛ زیرا سلول‌های بالغ می‌توانند به سرعت خود را ترمیم کنند؛ اما استخوان‌ها و بافت‌های بدن نوزادان و کودکان بیشتر در معرض خطر قرار دارد. سلول‌های کودکان همگام با رشد آنها سریع‌تر تقسیم می‌شوند. و امکان جهش و آسیب رسیدن به DNA را که قرار است همانند سازی شود بیشتر می‌شود.
زنان باردار:
نیز قبل از رفتن زیر دستگاه رادیولوژی باید پزشک را در جریان بارداری خود قرار دهند. اگرچه اکثر اسکن‌های پزشکی جنین را در معرض پرتو‌ها قرار نمی‌دهند. اما برای اطمینان بیشتر حتماً با یک پزشک در این زمینه صحبت کنید.
بررسی عوارض اشعه رادیولوژی
یکی از عوارض رادیولوژی آن است که تابش اشعه رادیولوژی برای نوزادانی که در رحم مادر هستند بسیار خطرناک بوده و تا 40% خطر ابتلا به سرطان را در سنین بزرگسالی در این نوزادان افزایش می دهد. طبق گزارشات که افرادی که در حدود 20 الی 30 سال گذشته، در ناحیه قفسه سینه یا بالاتر تصویربرداری رادیولوژی داشتند اکنون دچار مشکلات تیروئیدی یا سرطان شدند. یکی دیگر از عوارض رادیولوژی تابش مکرر اشعه ایکس بر بدن است که در دراز مدت سبب بروز سرطان مغز استخوان می شود. طبق اظهارات خود دانشمندان، تابش متعدد اشعه ایکس به نواحی شکم ممکن است باعث آسیب های ژنتیکی در افراد شود و در نهایت این آسیب ها به نسل بعدی منتقل شود.
روشهای کاهش عوارض اشعه ایکس
- در مرحله اول اطمینان حاصل کنید که به محل‌هایی مراجعه کنید که از دستگاه‌های قدیمی استفاده نمی‌کنند.
- اگر خانم باردار نیاز به تهیه رادیوگرافی داشته باشد. لازم است آن را به تهیه کننده رادیوگرافی اطلاع داده و حفاظت‌های مورد نیاز را به عمل آورد.
- بیماران برای گرفتن عکس حتماً باید از عینک مخصوص محافظ چشم، روپوش سربی و شیلد تیروئید استفاده کنند. تا تحت تأثیر تشعشعات این دستگاه قرار نگیرند.
عوامل مؤثر بر تشدید عوارض رادیولوژی
اثرات بیولوژیکی اشعه ایکس به عوامل زیر ارتباط دارد:
سن افراد:
کودکان نسبت به بزرگسالان و همچنین زنان نسبت به مردان، اثرپذیری بیشتری نسبت به اشعه ایکس دارند
خصوصیات ژنتیکی افراد:
افراد با سطح بالاتر ایمنی بدن دارای مصونیت بیشتری نسبت به عوارض پرتوگیری هستند.
نوع اشعه دریافتی:
اشعه ایکس حاصل از سی تی اسکن که تصاویر سه بعدی از بدن بیمار می گیرد نسبت به پرتو ایکس دستگاه های رادیولوژی که به صورت لحظه ای تصویر می گیرد. دارای دوز بالاتر و خطر بیشتر می باشد.
مقدار اشعه دریافتی:
مقدار اشعه دریافتی ارتباط مستقیمی با زمان پرتوگیری افراد دارد. این خطر با بزرگی دوز و با تعداد تکرار تصویربرداری افزایش می یابد. به طور مثال در تصویر برداری حاصل از فلوروسکوپی حداقل زمان قرار گرفتن فرد در برابر پرتو به مدت 20 دقیقه بوده که دوزی معادل 20 میلی سیورت را به شخص تحمیل می کند.
قسمتی از بدن که مورد تابش قرار می گیرد:
با وجود اینکه شخص باید دارای پوشش حفاظتی کامل در برابر پرتو باشد. ولی بیشترین اثرات اشعه ایکس بر روی غده تیروئید، بیضه ها و تخمدان ها و همچنین عنبیه چشم به دلیل داشتن اثرات تکثیر شونده سلولی سریع می باشد.